چارچوبی برای سرمایۀ اجتماعی از منظر قرآن کریم: یک مطالعۀ کیفی

سرمایة اجتماعی پدیده‏ای جامعه‏محور و بنابراین موقعیتی است. ازین‌رو، در صورتی نقش و کارکرد خود را به‌خوبی ایفا می‏کند که متناسب با فرهنگ بومی حاکم در هر جامعه، از جمله ایران اسلامی، باشد. در این زمینه توسعة مفهوم سرمایة اجتماعی بر اساس تعالیم و منابع اسلامی و به‌خصوص قرآن کریم (کلام خالق) اهمیت و ضرورت می‏یابد. در این پژوهش تلاش شد با استفاده از قرآن کریم چارچوبی در زمینة سرمایة اجتماعی از نگاه این کتاب نورانی تدوین شود. پژوهش حاضر از حیث هدف توسعه‏ای و به لحاظ روش کیفی بود و با نظر به اینکه دستیابی به فهمی عمیق از مفهوم سرمایة اجتماعی از منظر قرآن کریم مورد توجه بود روش پژوهش در این بخش مطالعة موردی کیفی بود. به منظور برشماری مؤلفه‏های سرمایة اجتماعی در قرآن کریم و پرهیز از هر گونه سوگیری ذهنی در استخراج مؤلفه‏ها و همچنین تسریع در نتیجه‏گیری، با تمرکز بر قرآن کریم و استفاده از کتب تفسیر راهنما و نمونه، همة سوره‏های این کتاب نورانی مطابق با روش فرایند چرخه‏ای تحلیل (مشتمل بر چهار مرحله: گردآوری اطلاعات، تقلیل احیاگرانة داده‏ها، سازماندهی و تحلیل اطلاعات، تفسیر و نتیجه‌گیری) مطالعه و بررسی شد. در نهایت، به منظور درک بهتر و سریع‏تر مفهوم سرمایة اجتماعی بر اساس قرآن کریم، موارد یافته‌شده در قالب چارچوبی منسجم مشتمل بر مبانی و ابعاد و پیامدهای سرمایة اجتماعی و همچنین جهت‌گیری معنوی تنظیم شدند.